شفیع بهرامیان- روزنامه‌نگار/
اشنویه، نگین سرسبز شمال غرب ایران که به‌درستی لقب «شهر گیلاس» را از آن خود کرده است، برای هفتمین بار میزبان جشنواره سراسری گیلاس می‌شود. این شهرستان با جمعیتی نزدیک به ۸۰ هزار نفر، خاک حاصلخیز، کوهستان‌های پربرف و آب گوارا، نه‌تنها قطب تولید گیلاس مرغوب و سیب ممتاز و سایر میوه‌های هسته‌دار است، بلکه گنجینه‌ای از تاریخ غنی را در دل خود جای داده است. آثار باستانی چون کتیبه‌های اورارتویی کلاشین، میرگه کاروان، عین الروم، قلاتگه و تپه‌های تاریخی دنخه و موزا و…، گواه تمدنی شش‌هزارساله در این دیار هستند.
جشنواره گیلاس اشنویه، فراتر از یک رویداد صرفاً کشاورزی، فرصتی بی‌نظیر برای نمایش تمامی این ظرفیت‌هاست. فلسفه وجودی چنین رویدادهایی بر پایه «مردم‌نهاد»بودن آن استوار است. این یعنی جشنواره باید توسط خود مردم، از طریق نهادهای عمومی«غیردولتی» مانند شورا و شهرداری و با مشارکت فعال جماعات و تشکل‌های محلی به حرکت درآید. هدف اصلی، ایجاد یک بازار موقت اما پررونق است تا باغداران، هنرمندان، مراکز خدماتی و اقامتی و صاحبان کسب‌وکارهای کوچک محلی بتوانند محصولات و خدمات خود را مستقیماً به هزاران بازدیدکننده عرضه کنند و ارزش‌افزوده‌ای برای اقتصاد منطقه خلق شود.
تجربه نشان داده است در این میان، باید از دو وضعیت پرهیز کرد. نخست، «دستوری کردن» جشنواره است. اگرچه همکاری، همدلی و هم‌افزایی تمام دستگاه‌های اجرایی و عمومی در شهری کوچک برای برگزاری یک چنین رویداد ملی ضروری است، اما این به‌معنای مدیریت و کنترل صفر تا صد جشنواره توسط دستگاه‌های اجرایی نیست. چنین دخالتی سبب دستوری یا سیاسی‌کردن این‌گونه رویدادها شده و نشاط و اثربخشی فرهنگی و اقتصادی جشنواره را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر نیز نباید اجازه داد چنین جشنواره‌هایی که برگزاری آنها با هدف معرفی ظرفیت‌ها، ایجاد ارزش‌افزوده اقتصادی و فرهنگی و خلق یک برند ملی از مردمان یک شهرستان است دچار سوءاستفاده فردی و جناحی و سایر حواشی هزینه‌زای دیگر شود.
دوم، «مدیریت انتظارات» علاقه‌مندان و بازدید‌کنندگان است. نباید انتظار داشت که در چنین رویدادی، خدمات رایگان اسکان، حمل‌ونقل و پذیرایی فراهم باشد. ارائه خدمات رایگان، فلسفه اصلی جشنواره را که سودآوری برای جامعه محلی است، نقض می‌کند و آن را به رویدادی هزینه‌زا تبدیل می‌کند. لازم است تمهیدات اقامتی و خدماتی-البته غیر رایگان- در سطح شهرستان اندیشیده شود. مهمانان و بازدیدکنندگانی که برای لذت بردن از طبیعت زیبای منطقه، طعم بی‌نظیر گیلاس و برنامه‌های مفرح به اشنویه سفر می‌کنند، نیک می‌دانند که با پرداخت هزینه‌های لازم برای خدمات و خرید محصولات، به‌طور مستقیم به پایداری این رویداد و رونق اقتصادی این شهر تاریخی کمک می‌کنند. البته در بحث رسانه‌ها و بسترهای اطلاع‌رسانی، هرگونه هزینه، سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت برای این شهرستان بوده و ضروری است.
هفتمین جشنواره گیلاس اشنویه می‌تواند الگویی موفق از توسعه گردشگری پایدار و اقتصاد مبتنی بر جامعه محلی باشد، به‌شرط آنکه هم برگزارکنندگان و هم شرکت‌کنندگان، به این اصول کلیدی وفادار بمانند.